چکیده:
قرآن، احادیث و مفاهیم برگرفته ازآن، درتمامی عرصه های زندگی (فرهنگ، سیاست، اقتصاد، ادبیات و... ) مسلمانان و به ویژه شیعیان تاثیر و بازتاب های آشکار و پنهان فراوانی دارد. ادبیات کودک و نوجوان نیز به عنوان یکی از زیر مجموعه های ادبیات، به طور قابل ملاحظه ای از مفاهیم تربیتی این منابع، تاثیر پذیرفته است. تحقیق حاضر با عنوان «بررسی بازتاب مفاهیم تربیتی اسلام و قرآن در ادبیات کودک و نوجوان در دههی هشتاد» از میان این مفاهیم فرواوان، به بررسی تاثیر و بازتاب مفاهیم؛ عبودیت، احترام ونیکی به پدرومادر، حلال وحرام، صداقت وراستگویی و عدل و عدالت در ادبیات دهه هشتاد شمسی می پردازد. این تحقیق که از نظر هدف بنیادی و از نظر راهبرد اجرایی، توصیفی- تحلیلی می باشد، در4 فصل و به شیوه تحلیل محتوی به بررسی مفاهیم فوق پرداخته است. جامعه آماری تحقیق، کتب مربوط به ادبیات کودک و نوجوان در دهه 80 و حجم نمونه، کتب در دسترس محقق می باشد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که: مفاهیم تربیتی اسلام و قرآن در ادبیات کودک و نوجوان در دههی هشتاد بازتاب داشته اند. به طوری که بیشترین آثار، درزمینه ادبیات کودک دردهه هشتاد شمسی به مفهوم عبودیت و بندگی اختصاص دارد و بقیه مفاهیم به نسبت های تقریبا مساوی در رده های بعدی قرار دارند.
اهمیّت و ضرورت تحقیق
چگونگی پرورش نسل جدید، یکی از مهمترین اصولی است که پیشرفت یک کشور بدان وابسته است. سرمایه‌گذاری برای تربیت دینی افراد یک جامعه، در واقع نشانگر تمدن آن جامعه می‌باشد و پیشرفت در جنبه‌های گوناگون آن جامعه را تضمین میکند. بنابراین، مسئولان امر به منظور محقق ساختن شرایط مطلوب برای پرورش نسلی با ایمان و مذهبی، موظف هستند با فراهم کردن برنامه‌های تربیتی سالم و اصولی این امکان را فراهم سازند. تربیت دینی وقتی حاصل می‌گردد که مطابق دستورهای دینی در زندگی انسان رفتار شود.» (انصاری، 1380: 22)
در همین راستا، دغدغه درونی و دل مشغولی دایمی همه دلسوختگان دین و آموزههای دینی، آن است که نسل جدید جامعه را نسلی مومن به ارزشها و عامل به فضایل اخلاقی و احکام الهی بار آورند. همه ما بر اهمیت و ضرورت تربیت دینی واقفیم و بر این باوریم که اگر افراد جامعه زندگی خود را بر مدار دین و خداباوری معنا کنند، سلامت و سعادت جامعه در همه ابعاد سیاسی اجتماعی اقتصادی و فرهنگی تضمین میشود. جامعهای که دینی میاندیشد و دینی رفتار میکند، جامعهای است که راستگویی و درست کاری، سعه صدر و بلندنگری، محبت و مهربانی، عشق و صمیمیت، ایثار و گذشت، استقلال و آزادی، تولید و باروری، هنر و هنرورزی و صدها فضیلت بزرگ دیگر در آن موج میزند و انسانها خوشبختی و پیشرفت واقعی خود و جامعه خویش را در لحظه لحظه زندگی حس میکنند. ( کریمی، 1380: 62)
ادبیات کودک ونوجوان مخصوصا به زبان شعری- که جنبه تاثیرگذاری اش به دلیل آهنگ وقافیه آن ونیزکوتاه بودنش نسبت به داستان، متجلی تر است- رسانه ای جذاب وکم هزینه برای فرهنگ هرجامعه می باشد. این پژوهش ازآن جهت مهم می نمایدکه اولا: تاکنون پژوهش مستقل علمی دراین زمینه انجام نشده است. ثانیا: برقراری پیوندبین منابع اصیل دین؛ قرآن ونهج البلاغه با ادبیات کودک می تواند نقش این دو یعنی قرآن وادبیات رادرتربیت کودکان بارزترسازد.
4-1- اهداف تحقیق
هدف کلی:
بررسی مفاهیم تربیتی اسلام و قرآن وبازتاب آن در ادبیات کودک و نوجوان در دههی هشتاد
اهداف جزیی:
- بررسی بازتاب مفاهیم تربیتی قرآنی درادبیات کودک ونوجوان دردهه هشتاد
- بررسی بازتاب مفاهیم تربیتی احادیث درادبیات کودک ونوجوان دردهه هشتاد
5-1- سوالات تحقیق
سوال کلی:
آیا مفاهیم تربیتی اسلام و قرآن در ادبیات کودک و نوجوان در دههی هشتادبازتاب داشته است؟
سوالات جزیی:
- آیا مفاهیم تربیتی قرآنی درادبیات کودک ونوجوان دردهه هشتادبازتاب داشته است؟
- آیا مفاهیم تربیتی احادیث وروایات درادبیات کودک ونوجوان دردهه هشتاد بازتاب داشته است؟
6-1- فرضیات تحقیق
فرضیه کلی:
مفاهیم تربیتی اسلام و قرآن در ادبیات کودک و نوجوان در دههی هشتاد بازتاب داشته است.
فرضیات جزیی:
- مفاهیم تربیتی قرآنی درادبیات کودک ونوجوان دردهه هشتاد بازتاب داشته است.
- مفاهیم تربیتی احادیث وروایات درادبیات کودک ونوجوان دردهه هشتاد بازتاب داشته است
