چکیده
آب یکی از منابع مهم و محدود در تولیدات مختلف صنعتی و غیرصنعتی محسوب می شود. این اهمیت تا جایی است که در جهان، ادبیات آب مجازی در جهت تبیین جایگاه آب و کاربردهای آن در قالب مفاهیمی چون تجارت آب مجازی مطرح شده و به شدت مورد توجه قرار گرفته است. همچنین یکی از روش هایی که اقتصادی بودن تولید یک محصول در داخل کشور را با آن می توان بررسی نمود، مزیت نسبی تولید است که بر اساس هزینه های تولید محصول محاسبه می شود. از طرفی، تامین مواد پروتئینی که برای بدن انسان ضروری است، از طریق تولید محصولات پروئتینی ای است که نیازمند مصرف آب و به تبع آن هزینه های فرآیند تولید محصول می باشند. لذا، در موقعیت کنونی که هم با عدم مدیریت درست مصرف آب در تولید مواجهیم و هم می بایست به سمت خودکفایی در تولید محصولات و به تبع آن تامین امنیت غذایی و تحقق اقتصاد مقاومتی حرکت کنیم، ضروری است تا الگوی تامین پروتئین سبد غذایی خانوار ایرانی را با توجه به دو مولفه کاهش آب مجازی و کاهش هزینه تولید اصلاح نموده تا سلامت و رفاه جامعه را از مسیر تحقق امنیت غذایی و اقتصاد مقاومتی در بخش کشاورزی و دامپروری ایجاد نماییم. در این تحقیق از روش ماتریس تحلیل سیاستی (PAM) برای بررسی مزیت نسبی تولید شش محصول پروتئین حیوانی (گوشت گاو، گوسفند، مرغ، ماهی، تخم مرغ و شیرخام) در سال 1392 استفاده شده است. نتایج حاکی از این است که هر شش محصول پروتئین حیوانی دارای مزیت نسبی بوده اند. درجه مزیت تخم مرغ از همه محصولات بیشتر بوده و گوشت گوسفند کمترین درجه مزیت را داشته است، در حالی که تخم مرغ به مقدار کمی، آب مجازی بیشتری از گوسفند مصرف می کند. همچنین شاخص های حمایتی نشان از حمایت نهاده ای و درآمدی دولت از تولید گوشت ماهی، مرغ و گوسفند و عدم حمایت از تولید گوشت گاو، شیر و تخم مرغ دارد. از دیگر نتایج این پژوهش، تعیین شاخص های مهم اصلاح الگوی تولید محصولات پروتئین حیوانی و رتبه هر شش محصول در این شاخص ها است که می توان از هر کدام به عنوان یک سناریوی اصلاح الگوی تولید با توجه به سیاست های موردنظر، بهره برد و یا می توان با استفاده از برنامه ریزی خطی، یک الگوی جامع تولید را با درنظر گرفتن همه این شاخص ها ارائه نمود.
کلمات کلیدی: امنیت غذایی، خودکفایی، آب مجازی، محصولات پروتئینی، نیاز پروتئینی، هزینه تولید.
