چکیده: بروز شرایط نامساعد محیطی مثل خشکی، شوری و گرما برگیاهان تنش وارد نموده و تاثیرات نامطلوبی را بر رشد و عملکرد گیاهان زراعی می گذارد. خشکسالی و تنش ناشی از آن مهمترین و رایج ترین تنش محیطی است که هر ساله خسارتهای هنگفتی به این محصولات در جهان بخصوص ایران که بهعنوان کشوری خشک و نیمه خشک محسوب می گردد، وارد می نماید. لذا انجام تحقیقات روی گیاهان دارویی ضرورت کامل دارد این تحقیق در سال زراعی 3131 3133 بصورت گلدانی در شرایط طبیعی، در منطقه تربت حیدریه به صورت - اسپلیت فاکتوریل بر پایه طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای خشکی در سه سطح )حد ظرفیت زراعی )شاهد(، آبیاری در حد 12 درصد ظرفیت زراعی و آبیاری در حد 25 درصد ظرفیت زراعی( و ورمی کمپوست در دو سطح عدم اعمال و اعمال 25 درصد حجمی در کرت اصلی و ارقام در این مطالعه 4 رقم گل همیشه بهار موجود در کشور) پر پر اصفهانی، کم پر اصفهانی، پر پر تهرانی، کم پر اصفهانی( و 1 رقم خارجی Foren ، Golden yellow و Dandy بررسی شدند و در سه تکرار به اجرا درآمد. صفات مورد ارزیابی مشتمل بر طول ساقه اصلی، طول میانگره، قطر کاپیتول، تعداد کاپیتول در هر گیاه، وزن تر برگها، وزن خشک برگها، وزن تر و خشک گل، وزن تر و خشک ریشه، وزن تر و خشک کل و محتوی پرولین ، عملکرد اسانس و عصاره گلهای گیاه بود. نتایج پژوهش حاضر نشان داد که اثر کاربرد ورمی کمپوست، تنش خشکی و استفاده از 7 رقم گل همیشه بهار بر صفات طول ساقه، طول میانگره، قطر و تعداد کاپیتول، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه، وزن تر ریشه، وزن خشک ریشه، وزن تر برگ، وزن خشک برگ، وزن تر و خشک گل گل همیشه بهار معنی دار بوده است. تنها صفت قطر کاپیتول بین ارقام مورد مطالعه تفاوت معنی داری را نشان نداد. نتایج بیانگر آن بود که کاربرد ورمی کمپوست منجر به افزایش صفات مورد مطالعه شده و تنش خشکی موجب کاهش عملکرد این صفات شد. آنالیز چندگانه واریانس پرولین، اسانس و عصاره نشان داد که اثر ورمی کمپوست، تنش خشکی و اثرات متقابل ورمی کمپوست وتنش خشکی و اثرات متقابل تنش خشکی و رقم بر این صفات معنیدار بوده است و اثرات متقابل ورمی کمپوست و تنش خشکی و رقم بر میزان اسانس و عصاره ارقام گیاه همیشه بهار اثر معنی داری داشت.
